W jaki sposób objwia się krztusiec?
Krztusiec, niegdyś znany pod nazwą koklusz jest ostrą, bakteryjną chorobą zakaźną charakteryzującą się nawracającymi i silnymi atakami kaszlu. Charakteryzuje się nizwykle długim czasem trwania oraz silną zakaźnością w początkowym stadium rozwoju. Tak więc zwiększanie publicznej świadomości na jego temat jest niezwykle istotne. W dawnych czasach był on chorobą śmiertelną, aktualnie po rozpowszechnieniu szczepionek na krztuśca odczynnik śmierci oraz samych zachorowań zmalał, ale wciąż stanowi zagrożenie dla dzieci oraz kobiet w III trymestrze ciąży, które są najsilniej narażone na powikłania związane z tą chorobą. Przebiega ona w 3 fazach:
- I faza kataralna- trwa około 2-3 tygodnie. Charakteryzuje się nieżytem dróg oddechowych, osłabieniem, bólem gardła, katarem, suchym kaszlem, zapaleniem spojówek oraz stanami podgorączkowymi. Objawy są charakterystyczne dla popularnej grypy, więc sporo chorych nie decyduje się na pójście do lekarza. Jest to jedyna faza w której chory jest w stanie zarażać innych, ponieważ w tym czasie pałeczki krztuśca są wciąż żywe i aktywnie infekujące organizm chorego.
- II faza napadowego kaszlu- trwa około 10 tygodni. Objawy obejmują: typowy, napadowy kaszel z bezdechami i krztuścowym „pianiem”, na koniec wymioty, najsilniej kaszel objwawia się w nocy powodując problemy ze snem. Napady kaszlu są niezwykle silne i częste, chorzy przechodzący przez ciężki przebieg choroby może złamać rzebra lub naciągnąć i naderwać mięśnie międzyrzebrowe. Spowodowane jest to toksyną nagromadzoną w obrębie błon śluzowych w I fazie przez martwą już w tym czasie bakterię. Toksyna krztuścowa powoduje podrażnienia błon śluzowych w gardle chorego wywołując odruch kaszlu.
- III faza zdrowienia- trwa około 2 tygodnie. Kaszel stopniowo słabnie, może nasilać się przy wysiłku fizycznym lub na skutek okresowych infekcji.
Co wywołuje chorobę?
Za chorobę odpowiada pałeczka krztuśca, czyli Bordetella pertusis. Zakaźenie następuje poprzez drogi oddechowe, kiedy wdycha z się areozolem. Może to nastąpić na przykład podczas przebywania w pokoju z chorym który kichnął lub po prostu prowadząc z nim rozmowę. Przeważająca większość zakażeń następuje podczas I fazy choroby, kiedy jej objawy mogą być w łatwy sposób pomylone z grypą, a przez to zignorowane. Prawdopodobieństwo zarażenia się od chorego w trkacie tej fazy wynosi pomiędzy 80%-90%, szacuje się, że jeden chory jest w stanie zaraźić 12-17 innych osób, zwłaszcza jeśli przebywają oni w jego bliskim otoczeniu.
Częstotliwość występowania
Niestety w roku 2024 w Polsce odnotowano rekordowy wzrost zachorowań, zarejestrowano 32 430 przypadków, co stanowi ponad 35-krotny wzrost w porównaniu z 2023 rokiem, kiedy zgłoszono 922 przypadki, w tym 1471 u dzieci do drugiego roku życia. Wzrost liczby zachorowań w 2024 roku był najwyższy od około 40 lat. Epidemie krztuśca mają cykliczną tendencję do powracania co 3-5 lat, jednak ilość pacjentów zarejestrowanych w 2024 roku przekroczyła znacznie nawet najbardziej pesymistyczne założenia epidemiologów. Wzrost zachorowań może być związany z rosnącą niechęcią do szczepień, która osłabia znacznie odporność populacyjną na tą chorobę.
Leczenie i zapobieganie
Podstawowym sposobem leczenia jest antybiotykoterapia, której skuteczność jest odnotowana niestety jedynie w I fazie choroby. Osoby przyjmujące antybiotyki mogą zakończyć okres kwarantanny po 5 dniach, a ci którzy z różnych względów nie są w stanie ich przyjąć, po 3 tygodniach. Niestety z powodu niespecyficznych objawów początkowej fazy wiele osób bagatelizuje je przez co nie są następnie zatrzymać już przebiegu choroby po wejściu w fazę kaszlu napadowego. Po pojawieniu się pierwszych ataków silnego kaszlu jedynym sposobem leczenia jest podawanie różnego rodzaju leków przeciwkaszlowych działających ośrodkowo, oraz inhalacji.
Najistotniejszym elementem walki z chorobą jest zapobieganie jej powstania, najprostrzym i najskuteczniejszym sposobem na to jest przyjęcie szczepionki przeciw krztuścowi, jest to szczepionka obowiązkową dla osób niepełnoletnich. Podawana jest zaraz po urodzeniu, kiedy zakażenie krztuścem może być najbardziej niebezpieczne ze względu na silny przebieg oraz śmietelność, następnie w wieku miesięcy, 6 lat, 14 lat, oraz ostatnia około 18 lat. U osób dorosłych dawka przypominająca powinna być przyjmowana co 10 lat. Przebycie choroby zazwyczaj zapewnia odporność na nią właśnie na okres około 10 lat. Skuteczność szczepionki zależnie od jej rodzaju mieści się między 70%-98%, tak więc nawet po jej przyjęciu należy zachować podstawową ostrożność.